Justus van Effen kwartier, verborgen schoonheid in Rotterdam

Posted on by Ruud

Welke Rotterdammers kennen A Tale of a Tub?

De oesterproeverij van Rotterdam Wine Lovers werd 29 november gehouden in het Justuskwartier vlakbij het Marconiplein. Dit complex ziet er weliswaar nieuw uit maar het herbergt een schat aan historie. Je kunt dus gewoon met moderne faciliteiten monumentaal wonen in Spangen, het complex ademt de sfeer uit van de roerige jaren 20. Als je een beetje van architectuur houdt kun je hier je hart ophalen. In het complex bevindt zich ook het oude badhuis waarin nu A Tale of a Tub is gevestigd.

In 1922 was het badhuis het kloppende hart van deze “wijk”, het gebruiken van het badhuis was ook meteen een sociale bezigheid in die tijd. Sinds 2010 is het complex door Joris Molenaar en Arjan Hebly weer in haar oude glorie hersteld. Dankzij de ideeën van deze restauratiearchitecten werd in 2014 de restauratie afgerond. Momenteel is het oude badhuis eigenlijk weer in gebruik als een broedplaats voor ideeën maar dan wel met een nieuwe in het huidige tijdsbeeld geplaatste culturele context.

Waarom werd dit sterk verouderde complex eigenlijk gerenoveerd

Het huidige gerenoveerde Justus van Effencomplex is een wooncomplex aan de Justus van Effenstraat in Rotterdam-Spangen. Het originele in 1922 opgeleverde complex, bestaande uit 264 woningen, werd ontworpen door de Nederlandse architect Michiel Brinkman. Dit concept was in die tijd een baanbrekende mijlpaal in de Nederlandse volkshuisvesting.

Innovatief en revolutionair waren vooral de gemeenschappelijke voorzieningen, groene binnenterreinen en de zogenaamde ‘bovenstraat’. Deze bovenstraat was een ruim twee meter brede galerij waar zich de voordeuren van de bovenwoningen bevonden. Dit was de eerste verhoogde woonstraat in Nederland, deze heeft echter een enorme impact gehad op de Nederlandse architectuur hierna. Het rijksmonument Justus van Effen ontleent hieraan zijn internationale roem en dit verklaart meteen waarom het niet afgebroken werd.

Om terug te komen op de broedplaats voor ideeën

Momenteel is het, ook volledig gerenoveerde, badhuis in gebruik door A Tale of a Tub. Een prachtige naam met tal van verwijzingen naar leuke weetjes. Uiteraard kun je het simpelweg vertalen naar de originele oorsprong van het gebouw. Een verhaal over een (bad)kuip. Maar er zit volgens mij veel meer in wn als je even Google gebruikt blijkt dat te kloppen. A Tale of a Tub blijkt ook een satire te zijn die werd geschreven door de bekende schrijver Jonathan Swift. Het boek werd anoniem uitgebracht en werd, waarschijnlijk mede door de besproken controverse, direct erg populair. In essentie is het een satire over de excessen binnen het geloof waarbij de hoofdstukken uitbreid ingaan op literatuur, politiek, theologie en wetenschap.
Wanneer ik mezelf dan even verder in de materie vastbijt vind ik nog een leuk feitje dat de cirkel rond maakt en maar weer eens bewijst dat toeval niet bestaat. Het door Swift geschreven boek werd vertaald naar het Nederlands door niemand minder dan Justus van Effen de naamgever van het complex. Ik heb eigenlijk nog niets geschreven over Van Effen. Van Effen had een “rijke” carriere in zowel Nederland, Zweden en Engeland en verworf tevens faam met het mede oprichten van het tijdschrift “Journal littéraire de la Haye” en The Spectator. Zoals gezegd vertaalde hij Tale of a tub van Jonathan Swift naar het Nederlands en hij blijkt ook nog eens Robinson Crusoe van Daniel Defoe naar het Frans te hebben vertaald. Hij schreef hij moraliserende verhalen in het Nederlands over onder andere de schoonmaakwoede van de Nederlandse huisvrouw, de zucht naar titels, overdreven purisme, overmatig eten en drinken, chauvinisme en bekrompen provincialisme. Zijn stijl was koel en nuchter.

De organisatie A Tale of a Tub gebruikt het badhuis als kunst galerie

Het badhuis herbergt nu een galerie voor hedendaagse kunst. A Tale of a Tub richt zich op het vormgeven van alternatieve modellen voor de ontwikkeling en presentatie van hedendaagse kunst. De organisatie zet zich onder andere in om nieuwe ontwikkelingen binnen de hedendaagse kunst te stimuleren. Onderzoek, reflectie en dialoog staan centraal in het programma. Er wordt gestreefd naar laagdrempelig programma, dat bestaat uit performances, screenings, artist talks, publicaties, lezingen door curatoren, wetenschappers en theoretici en theorieontwikkeling, rondom de praktijk van de deelnemende kunstenaars. Overigens wordt het pand “gedeeld” met galerie Wilfried Lentz.

Momenteel is er een tentoonstelling genaamd: Rome

In deze tentoonstelling staat het grootschalig, multidisciplinair project New Eelam van kunstenaar Christopher Kulendran Thomas centraal. (in samenwerking met Annika Kuhlmann) New Eelam is een start-up, die het best kan worden omschreven als een vastgoed- en techbedrijf dat zich richt op het ontwikkelen van een wereldwijd woonabonnement. Deze nieuwe vorm van collectief huizenbezit op basis van zogenaamde cloud formation laat het huidige economische systeem van privé-eigendom achter zich en staat aan de basis van een nieuwe manier van samenleven.
Rome is een doorlopend en een project dat continue door ontwikkelt en op meerdere plaatsen getoond word.
Mochten jullie interesse hebben Rome “draait” nog tot 21 januari 2018. De galerie is vrijdag, zaterdag en zondag geopend van 13.00 tot 18.00 uur.

Meer informatie kun je vinden via de onderstaande links: